Hợp đồng phái sinh và ý nghĩa của hợp đồng phái sinh là gì?

Chứng Khoán - Tài Chính

02:40 11/01/2022

Các công cụ và hợp đồng đều là những công cụ hữu ích cho các doanh nghiệp và nhà đầu tư. Chúng cung cấp cách thức tốt để có thể chốt giá, phòng ngừa trước những thay đổi bất lợi của tỷ giá hối đoái và giảm thiểu rủi ro. Ngoài ra, còn rất nhiều lợi ích khác không nên bỏ qua, hãy cùng chúng tôi tìm hiểu thêm qua bài chia sẻ sau.

Hợp đồng chứng khoán phái sinh là gì?

Hợp đồng chứng khoán phái sinh là gì? Đây là một chứng khoán tài chính có giá trị hoặc có được từ các tài sản cơ bản hoặc nhóm tài sản. Bản thân công cụ phái sinh là hợp đồng giữa hai hay nhiều bên, và công cụ phái sinh sẽ thu được giá từ những biến động của tài sản cơ sở.

Tài sản cơ bản phổ biến nhất cho các công cụ phái sinh là tiền tệ, hàng hóa, cổ phiếu, trái phiếu, lãi suất và chỉ số thị trường. Thông qua các công ty môi giới có thể mua những loại tài sản này.

Các công cụ phái sinh có thể giao dịch trên các sàn giao dịch hoặc giao dịch không cần kê đơn (OTC). Các công cụ phái sinh OTC chiếm thị phần lớn hơn trên thị trường chứng khoán phái sinh. Các công cụ phái sinh OTC thường có thể xảy ra rủi ro đối tác cao hơn. Một trong các bên liên quan đến giao dịch có thể bị vỡ nợ được gọi là rủi ro đối tác. Các bên này thực hiện giao dịch giữa hai bên tư nhân và không bị kiểm soát.

Ngược lại, các sản phẩm phái sinh sẽ được chuẩn hóa và được quản lý chặt chẽ hơn.

Ý nghĩa của hợp đồng phái sinh là gì?

Ví dụ, giả sử một nhà đầu tư Việt Nam, tài khoản đầu tư của họ được tính bằng tiền Việt Nam đồng (VND). Thông qua một sàn giao dịch Hoa Kỳ bằng đô la Mỹ (USD), nhà đầu tư này mua cổ phiếu của một công ty Hoa Kỳ. Hiện tại nhà đầu tư phải chịu rủi ro tỷ giá khi giữ cổ phiếu đó. Tỷ giá hối đoái có nguy cơ tăng giá trị của VND so với USD. Nếu giá trị của VND tăng lên, bất kỳ khoản lợi nhuận nào mà nhà đầu tư kiếm được khi bán cổ phiếu sẽ trở nên ít giá trị hơn sau khi được chuyển đổi thành VND.

Để phòng ngừa rủi ro này, các nhà đầu tư có thể mua các công cụ phái sinh tiền tệ để chốt một tỷ giá hối đoái cụ thể. Các công cụ phái sinh có thể được sử dụng để phòng ngừa rủi ro như vậy bao gồm hợp đồng tương lai phái sinh tiền tệ và hoán đổi tiền tệ. Các nhà đầu cơ mong muốn VND tăng giá so với đồng đô la để có thể kiếm lợi bằng cách sử dụng các phái sinh tăng giá trị so với VND.

Các loại hợp đồng phái sinh

Hợp đồng tương lai

Hợp đồng tương lai là sự thỏa thuận giữa hai bên về việc mua và giao tài sản với mức giá đã thỏa thuận vào một ngày trong tương lai. Hợp đồng tương lai được giao dịch trên các sàn giao dịch và hợp đồng được tiêu chuẩn hóa.

Để phòng ngừa rủi ro hoặc đầu cơ giá của tài sản cơ bản các nhà giao dịch sẽ sử dụng hợp đồng tương lai. Các bên tham gia giao dịch có kỳ hạn phải thực hiện cam kết mua hoặc bán tài sản cơ sở.

Hợp đồng kỳ hạn

Được gọi là kỳ hạn, tương tự như hợp đồng tương lai, nhưng không được giao dịch trên sàn giao dịch, chỉ được giao dịch qua quầy. Sau khi tạo hợp đồng kỳ hạn, người mua và người bán có thể tùy chỉnh các điều khoản, quy mô và quy trình thanh toán. Là một sản phẩm OTC nên hợp đồng kỳ hạn có mức độ rủi ro đối tác cao hơn đối với người mua và người bán.

Hợp đồng hoán đổi

Hoán đổi là một loại hợp đồng phái sinh khá phổ biến ở Việt Nam, thường sử dụng để trao đổi dòng tiền này để lấy dòng tiền khác. Ví dụ: một thương nhân sử dụng hoán đổi lãi suất để chuyển các khoản vay lãi suất thay đổi sang khoản vay lãi suất cố định hoặc ngược lại.

Hợp đồng quyền chọn

Ảnh: Hợp đồng quyền chọn

Hợp đồng này tương tự như hợp đồng tương lai, là sự thỏa thuận giữa hai bên về việc mua hoặc bán tài sản với mức cụ thể vào một ngày xác định trước trong tương lai. Sự khác biệt chính giữa quyền chọn và hợp đồng tương lai là đối với hợp đồng quyền chọn, người mua không có nghĩa vụ phải thực hiện thỏa thuận mua hay bán của họ.

Đó chỉ là một cơ hội, không phải là nghĩa vụ còn hợp đồng tương lai một nghĩa vụ. Giống như hợp đồng tương lai, các quyền chọn được sử dụng để tự bảo vệ hoặc đầu cơ giá của tài sản cơ bản.

Công cụ phái sinh không có giá trị nội tại – giá trị của chúng hoàn toàn đến từ tài sản cơ sở - vì vậy chúng dễ bị ảnh hưởng bởi tâm lý thị trường và rủi ro của thị trường. Các yếu tố cung và cầu có thể khiến giá của phái sinh tăng và giảm hoặc bất kể sự thay đổi nào về giá của tài sản cơ sở. Vì vậy, bạn cần hiểu rõ những đặc điểm của nó và sử dụng hợp đồng phái sinh để đưa ra quyết định đầu tư đúng đắn nhất. 

(Nguồn tổng hợp - quanlydautu.vn chỉnh sửa)